Βινιόλα, Τζιάκομο ντα-

(Giacomo da Vignola, Βινιόλα 1507 – Ρώμη 1573). Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ιταλού αρχιτέκτονα Τζιάκομο Μπαρότσι (Giacomo Barozzi). Ο Β. υπήρξε σημαντικός εκπρόσωπος του μανιερισμού της Ρώμης και συνεχιστής του έργου του Μιχαήλ Άγγελου στη βασιλική του Αγίου Πέτρου. Είναι γνωστός όχι μόνο για τις κατασκευές του αλλά και για τις δύο πραγματείες του, Κανόνες των πέντε αρχιτεκτονικών ρυθμών (Βενετία, 1562) και Οι δύο κανόνες της πρακτικής προοπτικής (δημοσιεύτηκε το 1583, μετά τον θάνατό του), που περιέχουν τις θεωρητικές θέσεις του τέλους της Αναγέννησης και χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα για τη διδασκαλία στις σχολές της αρχιτεκτονικής. Ο Β. υποστηρίζει ότι στην πράξη η επιτυχία ενός κτιρίου δεν εξαρτάται μόνο από τους κανόνες αλλά και από τη συνθετική ελευθερία του αρχιτέκτονα. Τις αντιλήψεις αυτές εφάρμοσε, μετά την επιστροφή του από την αυλή του Φραγκίσκου Α’ της Γαλλίας όπου είχε εργαστεί (1541-43), σχεδόν σε όλα τα κτίρια των πρώτων χρόνων της σταδιοδρομίας του και των μελετών του με τον Σεμπαστιάνο Σέρλιο, στη στοά των Μπάνκι (1543) και στο γοτθικού ρυθμού σχέδιο της πρόσοψης του καθεδρικού ναού της Μπολόνια. Το 1540, ο Β. ονομάστηκε γραμματέας της Βιτρουβιανής Ακαδημίας και εγκαταστάθηκε στη Ρώμη. Από την επαφή του με τα αρχαία μνημεία απέκτησε μια αυστηρότερη κλασικιστική αντίληψη του χώρου, φανερή σε ορισμένα τμήματα της έπαυλης του πάπα Ιουλίου Γ’ (1550) και στον κυκλικό ναΐσκο του Αγίου Ανδρέα στη Φλαμίνια της Ρώμης (1554). Από το 1559 έως το 1564 έχτισε την έπαυλη Φαρνέζε στην Καπραρόλα, όπου κατόρθωσε με πρωτότυπες λύσεις να εναρμονίσει τις ωραίες αναλογίες του οικοδομήματος με το παλαιότερο οχυρό του Σαναγκάλο, επάνω στο οποίο το τοποθέτησε. Δημιούργησε επίσης το σχέδιο του μονόκλιτου –με πλευρά παρεκκλίνουσα– ναού του Ιησού στη Ρώμη (το έργο άρχισε το 1568 και ολοκληρώθηκε από τον Τζιάκομο ντε λα Πόρτα) που αποτέλεσε το πρότυπο του σχήματος των εκκλησιών της Αντιμεταρρύθμισης. Η έπαυλη Φαρνέζε στην Καπραρόλα της Ιταλίας (1559-64), έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Τζιάκομο ντα Βινιόλα, το οποίο είναι θεμελιωμένο πάνω σε ένα οχυρό του Σαναγκάλο.